Thôn người Dao giữ cánh rừng nguyên sinh

Người dân Nà Hắc từ bao đời nay đã có ý thức đoàn kết bảo vệ rừng, bởi bà con dân tộc nơi đây hiểu rằng khu rừng như người mẹ hiền che chở cuộc sống của họ trước thiên tai. Bên cạnh đó, rừng còn giữ nguồn nước để người dân có nước sinh hoạt và tưới tiêu các cánh đồng. Có một thời Nà Hắc bị cô lập giống như ốc đảo, khi đó, khu rừng cung cấp cho họ nhiều loại thuốc quý để cứu sống con người.

Người đàn ông dân tộc Dao Chìu Chăn Lỷ, năm nay đã 55 tuổi, nhưng đã có 40 năm giữ rừng nguyên sinh Nà Hắc. Trước đây, ông Lỷ được bố mẹ chia cho một gian nhà kiên cố để ở cùng với người em trai. Tính ưa tự do, ông Lỷ để lại nhà cho người em rồi một mình ra ở bên bìa rừng sống.

Ông Lỷ sống độc thân, không vợ con. Khi còn trẻ cũng đôi lần bố mẹ dạm hỏi vài đám trong bản, nhưng rồi lại “xôi hỏng bỏng không”, vì chẳng cô gái nào chấp nhận được cái tính “yêu rừng hơn vợ” của ông. Ông Lỷ nuôi gà, trồng ngô, hàng năm cũng có nguồn thu kha khá từ việc bán gà, giúp ông trang trải cuộc sống và duy trì việc bảo vệ rừng. Ông Lỷ tâm sự: “Nếu có kiếp sau chắc tôi lại giữ rừng thôi”.

Qua trò chuyện, chúng tôi được biết ông Lỷ có biệt tài dù nằm trong lán nhưng nghe tiếng bước chân bên ngoài, ông có thể đoán được là người dân trong làng hay người lạ. Khi nghe tiếng chân lạ là ông liền ra ngăn chặn, không cho họ vào rừng.

“Vài năm trước, có một nhóm người đến gạ gẫm tôi, cứ làm ngơ không biết gì để chúng khai thác gỗ lát cổ thụ, mỗi cây chúng cho tôi vài triệu đồng. Tôi quắc mắt quát chúng: Thằng nào muốn chặt cây thì bước qua xác tao. Rồi tôi rút con dao quắm vẫn dắt trên mái ra với tư thế quyết tâm bảo vệ rừng, khiến bọn người kia bỏ chạy không dám quay lại”, ông Lỷ bồi hồi nhớ lại.

Trong rừng Nà Hắc còn có nhiều cây mai vàng tự nhiên, loại cây quý này đã trở thành mục tiêu của kẻ xấu vào rừng khai thác để bán làm cây cảnh. Anh Chìu Văn Khánh kể, vào dịp giáp tết, anh ra chợ phiên Hà Lâu mua sắm đồ cúng giao thừa thì gặp một nhóm người lạ bàn tán chuyện vào rừng Nà Hắc. Thấy bất thường, anh hỏi chuyện, biết anh là người sống ở Nà Hắc, họ rủ anh cùng tham gia vào rừng chặt cây mai bán kiếm tiền tiêu tết, chúng sẽ chia lợi nhuận cho anh.

“Cây mai là của cả bản, không phải của riêng ai hết, nếu chúng tôi cũng không có ý thức thì lấy đâu ra mai còn cho đến ngày nay”, anh Khánh kiên quyết từ chối. Nói rồi anh bỏ luôn buổi chợ tết dù đã mất công đi gần 2 chục cây số từ Nà Hắc ra chợ.

Anh tức tốc quay về thôn, báo cho cán bộ chuẩn bị luôn tư thế ngăn chặn bọn vào rừng trộm mai. Biết không thể lay chuyển được ý thức giữ rừng của người dân Nà Hắc, kẻ gian có ý định trộm mai đành đánh bài chuồn và cũng từ đó không thấy quay lại.

Thôn Nà Hắc ngày nay được ghép lại với Bản Danh là thôn cận kề và mang tên chung là thôn Đoàn Kết. Ông Lã Văn Vi, Phó Chủ tịch xã Hà Lâu chia sẻ: “Cái tên mới được người dân rất thích vì bà con trong thôn sống rất đoàn kết, mà cái nổi bật nhất là đoàn kết giữ rừng”.

Anh Choỏng Mằn Sinh, Trưởng thôn Đoàn Kết nhận định: “Khó có thể lay chuyển được ý thức giữ rừng của người dân thôn Đoàn Kết. Vì họ sống và biết ơn rừng đã che chở họ từ bao đời nay. Ngày nay, đời sống người dân đã nâng cao, nhưng không vì thế mà bà con lơ là công tác giữ rừng, trong khi rừng vẫn cung cấp cho họ những lâm sản quý như ba kích, nấm chẹo, trà hoa vàng… Bà con trong thôn hiểu rừng là “của chìm” của cha ông để con cháu làm ăn, phát triển kinh tế”.

Quảng Ninh có diện tích rừng lớn, đứng thứ 18/63 tỉnh, thành trong cả nước với gần 423.000ha đất quy hoạch cho lâm nghiệp, chiếm 68,4% diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh. Trong đó, có hơn 370.000ha đất có rừng.

Rừng Quảng Ninh có vị trí đặc biệt quan trọng trong phòng hộ, bảo vệ đầu nguồn, vùng ven biển, bảo tồn đa dạng sinh học, tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh nguồn nước, cân bằng hài hòa giữa phát triển công nghiệp, khai khoáng và bảo vệ môi trường, gắn với chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” của tỉnh, từng bước phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trên địa bàn tỉnh.