Vùng chè Hải Hà và bài học của sự dễ dãi

Mỗi vụ thu hoạch, ngoài lực lượng lao động của gia đình, ông Thường và nhiều hộ trồng chè còn thuê thêm nhân công để thu hái, vận chuyển chè đi tiêu thụ, góp phần tạo việc làm cho nhiều lao động trên địa bàn.

6 tháng đầu năm 2023, sản lượng chè búp tươi trên địa bàn huyện Hải Hà đạt 2.880 tấn. Việc nâng cấp các cơ sở và dây chuyền chế biến để sản xuất những sản phẩm chè chất lượng, có giá trị cao cũng đã làm thay đổi cơ cấu thị trường và giá thu mua nguyên liệu tươi của các cơ sở chế biến. Thị trường tiêu thụ chè búp tươi ổn định với mức giá bình quân 6.000 đồng/kg đối với chè trung du, 8.000 – 10.000 đồng/kg đối với chè Ngọc Thúy. Đời sống nhân dân vùng chè nhờ đó ngày càng được nâng cao.

Khẳng định chỗ đứng với giống chè mới

Mặc dù chè Hải Hà đã được “hồi sinh” nhưng giá trị trên 1ha chè ở Hải Hà vẫn còn thấp, mới đạt hơn 33 triệu đồng/năm. Trong khi đó tại vùng chè Thái Nguyên, giá trị sản xuất của cây chè nhiều nơi đạt tới 300 – 500 triệu đồng/ha/năm, so sánh độ đượm của chè Hải Hà không thua kém gì chè Thái Nguyên.

Nguyên nhân giá trị chè Hải Hà thấp là do trên địa bàn vẫn còn nhiều diện tích chè giống cũ, năng suất thấp, đầu tư thâm canh kém hiệu quả. Cùng với đó, sự dễ dãi trong thu mua trước đây của các cơ sở chế biến đã hình thành thói quen của người dân thu chè lẫn rất nhiều cọng dài, thậm chí cả lá già, trong khi chè Thái Nguyên chủ yếu thu hái theo tiêu chuẩn “1 tôm 2 lá”.

Thêm vào đó, công nghệ chế biến chè của nhiều cơ sở chưa cao, chủ yếu ở dạng thô, ít coi trọng các yếu tố theo tiêu chuẩn cho từng công đoạn (sao, sấy, đóng gói). Chè Hải Hà chủ yếu được các doanh nghiệp xuất khẩu dưới dạng nguyên liệu. Sản lượng chè khô của huyện đạt khoảng 1.500 tấn/năm thì 700 – 800 tấn xuất sang Trung Quốc, còn lại được tiêu thụ nội địa trong và ngoài tỉnh.

Nhiều năm nay, Hải Hà đã xác định chè là một trong những sản phẩm nông sản chủ lực, có nhiều tiềm năng phát triển nên huyện đề ra mục tiêu đưa diện tích chè đến năm 2025 đạt 900ha, sản lượng chè búp tươi đạt 8.100 tấn, trị sản xuất chè đạt 64,8 tỷ đồng, giá trị sản phẩm trên 1ha chè đạt 72 triệu đồng…

Để đạt được mục tiêu đề ra, huyện tập trung nâng cao giá trị cho cây chè bằng cách khuyến khích người dân tiếp tục chuyển đổi cơ cấu giống chè, trong đó trồng mới và trồng thay thế giống chè già cỗi, năng suất, chất lượng thấp bằng những giống chống chịu sâu bệnh, năng suất, chất lượng cao, đồng thời xây dựng và quảng bá hình ảnh sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ chè Hải Hà.

Không chỉ thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu, huyện còn tích cực kêu gọi doanh nghiệp, cá nhân đầu tư vào chế biến, sản xuất, tiêu thụ chè trên địa bàn và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình sản xuất; vận động các doanh nghiệp, cơ sở chế biến đổi mới, nâng cấp công nghệ, đặc biệt là công nghệ chế biến chè xanh cao cấp.

Hiện Hải Hà có 3 cơ sở chế biến chè với công suất khoảng 15 tấn/ngày/cơ sở và có 8 cơ sở chế biến nhỏ.Từ năm 2022 đến nay, huyện chuyển giao 4 quy trình công nghệ chế biến chè chất lượng cao gồm: Quy trình công nghệ chế biến chè xanh thơm; quy trình công nghệ chế biến chè xanh sợi; quy trình công nghệ chế biến chè mao tiêm và quy trình công nghệ chế biến chè hồng trà. Qua đó, một số cơ sở chế biến đã sản xuất được các sản phẩm đặc trưng như: Chè xanh thơm, xanh sợi của cơ sở chè Dũng Nga, cơ sở Thắng Hóa với nguyên liệu là chè trung du, Ngọc Thúy, Hương Bắc Sơn; sản phẩm hồng trà của cơ sở Đào Thị Bính; một số sản phẩm sản xuất thử nghiệm của cơ sở chè Dũng Nga…