Trong sản xuất lúa gạo hiện nay, người sản xuất quan tâm không chỉ năng suất cao, mà chất lượng gạo cũng phải ngon, giá lúa gạo bán được giá cao. Người tiêu dùng hiện nay hầu hết đều chọn loại gạo chất lượng cao để ăn.
Biết được nhu cầu về giống lúa gạo chất lượng cao ngày càng lớn, không ít doanh nghiệp kinh doanh giống lúa không ngớt quảng cáo giống lúa của họ vừa có năng suất cao, vừa có chất lượng cao để bán cho bà con nông dân trước khi mùa vụ gieo cấy đến.
Doanh nghiệp nào cũng quảng cáo giống lúa của mình vừa có năng suất cao, lại vừa ngon cơm. Ảnh: TL.
Giống nào cũng “nổ” là chất lượng cao
Đang giới thiệu quảng cáo giống lúa có năng suất cao, chất lượng cao trước mặt hàng chục bà con nông dân tại hội trường nhà văn hóa xã Diễn Quảng, huyện Diễn Châu (tỉnh Nghệ An) trong vụ xuân vừa qua, tôi đóng vai một nông dân xin phép được hỏi anh cán bộ kỹ thuật đại diện Công ty TNHH giống cây trồng N, như sau: “Đề nghị anh cho biết năng suất cao của giống lúa anh đang giới thiệu là bao nhiêu và căn cứ nào để anh nói giống lúa đó được gọi là giống lúa chất lượng cao?
Anh ta vui vẻ trả lời: Giống lúa này có thể đạt được năng suất từ 65 – 70 tạ/ha vụ, còn nói giống lúa này là giống lúa chất lượng cao, bởi vì gạo của nó trắng đẹp, cơm ăn ngon, mềm, dẻo, không khô cứng như một số giống lúa khác, ví dụ như giống lúa Khang dân chẳng hạn.
Đó là câu chuyện anh bạn quảng cáo bán giống. Còn tại Sở NN-PTNT Nghệ An, tôi có hỏi một kỹ sư chuyên ngành trồng trọt rằng, giống lúa như thế nào được gọi là giống lúa đạt chuẩn giống lúa gạo chất lượng cao?
Anh kỹ sư ấy trả lời với tôi như sau: “Thực sự tôi cũng không biết có những tiêu chuẩn nào quy định rõ ràng về những giống lúa gạo đạt được tiêu chuẩn gì mới được gọi là giống lúa gạo chất lượng cao, mà chỉ biết nôm na là cơm ăn ngon, dẻo, mềm, nếu có mùi thơm nữa càng tốt”.
Không những chỉ bằng lời nói, mà ngay trong cả các hội nghị bàn về sản xuất nông nghiệp từ tỉnh đến huyện, xã và trong các đề án sản xuất nông nghiệp, báo cáo tổng kết sản xuất nông nghiệp hàng vụ, hàng năm…, thuật ngữ “cơ cấu giống lúa chất lượng cao, kết quả gieo cấy giống lúa gạo chất lượng cao” được nói nhiều và coi đó như là một thành tích trong việc ứng dụng tiến bộ KH-KT vào sản xuất.
Tỉ lệ về cơ cấu giống lúa chất lượng cao được xem như là một “thành tích” trong áp dụng tiến bộ KH-KT trong sản xuất lúa. Ảnh: Tùng Đinh.
Đơn cử như ở Nghệ An, trong báo cáo kết quả sản xuất vụ xuân 2022, đã có con số vô cùng chi tiết với 48.392,07ha/91.553,12ha được gieo cấy các giống lúa chất lượng, như: Thái Xuyên 111, VNR 20, Bắc Thịnh, VT 404, Nếp 97, ADI, Thiên ưu 8, TBR225… chiếm tỉ lệ 52,74% diện tích lúa cả vụ. Tương tự như vậy, vụ hè thu 2022 cũng có 28.565,85/60.166ha được gieo cấy các giống lúa chất lượng như nói trên, chiếm tỉ lệ 47,47% diện tích lúa cả vụ.
Riêng năm 2023 này, các giống lúa chất lượng cao được gieo cấy trong vụ xuân đã có tới khoảng 42.000ha, vụ hè thu phấn đấu 25.000ha.
Cần có tiêu chuẩn rõ ràng
Từ những thực tế nói trên cho thấy, hiểu về giống lúa gạo được gọi là giống lúa gạo chất lượng cao còn rất mơ hồ và rất tùy tiện.
Việc tùy tiện, mơ hồ trong gọi tên giống lúa chất lượng cao khiến nông dân không biết đâu mới là giống lúa chất lượng cao thực sự. Ảnh: LB.
Ông Võ Văn Giáp, Giám đốc HTX Nông nghiệp Diễn Liên, huyện Diễn Châu (tỉnh Nghệ An) là một người “sành” về nông nghiệp chia sẻ với chúng tôi: Các giống lúa đưa vào sản xuất hiện nay như lúa lai có Thái xuyên 111, VT 404; lúa thuần có Thiên ưu 8, TBR 225, VNR 20, ADI 168…, giống nào cũng được các đơn vị cung ứng giống và ngành nông nghiệp tỉnh, huyện tại Nghệ An gọi là giống lúa chất lượng cao.
Là giống lúa chất lượng cao mà giá lúa chỉ bán được 6.000 – 7.000 đồng/kg, giá gạo từ 12.000 – 13.000 đồng/kg, không hơn gì giá cả các giống lúa gạo khác. Trong khi đó, giá gạo ST25, ST24 bán với giá 25.000 đồng/kg, giá gạo thơm Campuchia 18.000 – 20.000 đồng/kg. Vậy giống lúa gạo nào là giống lúa gạo chất lượng cao? Đã là giống lúa gạo chất lượng cao thì giá cả mua bán phải cao hơn các giống lúa gạo bình thường ít nhất phải từ 10 – 15% chứ?
Từ những sự hiểu biết chưa rõ ràng nói trên về giống lúa chất lượng cao hiện nay ở hầu hết các địa phương, thiết nghĩ Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) và các cơ quan khoa học, cơ quan chuyên môn liên quan cần có quy định rõ ràng về tiêu chuẩn cụ thể của một giống lúa đạt được chuẩn gọi là giống lúa gạo chất lượng cao nhằm thống nhất trong cả nước khi nói về giống lúa gạo chất lượng cao để mọi người biết.
ST25, một trong những giống lúa chất lượng cao thực sự. Ảnh: TL.
Theo tôi, đã là một giống lúa gạo chất lượng cao, trước hết ăn phải ngon, dẻo, thơm và để chứng minh cho điều đó thông qua kết quả phân tích hóa sinh cho biết hàm lượng Amylose và Amylopectin. Nếu trong hạt gạo có hàm lượng Amylose cao thì cơm ăn khô cứng. Ngược lại hàm lượng Amylopectin nhiều thì cơm ăn dẻo mềm.
Loại chất thứ hai là Protein, tỉ lệ % hàm lượng Protein trong hạt gạo bao nhiều là tốt và đạt được tiêu chuẩn cần có cho một giống lúa gạo chất lượng cao. Ngoài hai tiêu chuẩn nói trên, hạt lúa gạo chất lượng cao nên có thêm tiêu chuẩn mùi vị (thơm nhẹ, thơm vừa, rất thơm).
Qua thực tế cho thấy, thực sự đúng là những giống lúa gạo chất lượng cao bao giờ cơm ăn cũng ngon, mềm, dẻo và có mùi thơm đặc trưng, điển hình như các giống lúa Tám thơm, Dự hương, ST25, ST24, Jasmine (Thái Lan), Basmati (Ấn Độ), gạo thơm (Campuchia)… không những ăn ngon, mà còn được bán với giá cao gấp từ 2 – 2,5 lần so với các giống lúa gạo khác.
Cần sớm có tiêu chuẩn thống nhất, cụ thể về thế nào là một giống lúa gạo chất lượng cao. Ảnh: TL.
Trong cơ chế thị trường hiện nay, việc sản xuất được một giống lúa gạo chất lượng cao rất cần thiết để vừa ăn ngon, vừa tiêu thụ dễ dàng và vừa đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người sản xuất, nhưng phải thật sự là giống lúa gạo chất lượng cao, tránh tình trạng chạy theo thành tích ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất mà làm mất “uy tín” của giống lúa gạo chất lượng cao thực sự.
